Nhà vườn 4.0

 

Những nhà nông nhàn nhã 

 

Trang trại gần một ha của gia đình anh Huy nằm bên sườn đồi, trên cung đường Mimosa, cửa ngõ vào thành phố hoa Đà Lạt. Trong khu nhà kính hiện đại, những luống cà chua đang thời kỳ trưởng thành, trĩu quả. Chúng tôi không nhìn thấy đất, vì toàn bộ diện tích đất được phủ kín bằng màng chất dẻo, mỗi gốc cà chua được trồng trong chậu. Cũng không thấy mương máng, vì nước và chất dinh dưỡng được nhỏ giọt vào từng gốc cà chua bằng những ống chất dẻo rất nhỏ. Lâu lâu, lại thấy những công nhân quét dọn, lau chùi trên những lối đi trong vườn. 

 

Thấy chúng tôi tỏ ra ngạc nhiên, vì nông trại khá vắng vẻ, Huy chỉ vào màn hình điện thoại và những thiết bị cảm biến, truyền tín hiệu trong vườn, rồi cười: “Đây là những công nhân nông nghiệp của mình”. Anh tiếp lời, hồi mình còn nhỏ, nhà nông Đà Lạt cũng như xứ khác. Trước khi đi học, các anh chị họ của mình phải gánh nước tưới hết vườn rau. Tiến lên một bước là có máy bơm và dùng xoa để tưới. Còn giờ thì điều khiển tự động, công nghệ, máy móc làm hết rồi, từ chế độ bón phân, tưới đến chế độ chăm sóc. “Giờ con người chỉ còn việc nhặt lá, chăm sóc cây, máy đưa ra cảnh báo thì mình dùng thuốc sinh học phù hợp và khâu thu hoạch, thậm chí lau vườn... Mình nghĩ, ở trong nước, chỉ có Đà Lạt mới có khung cảnh như thế...”, Huy thổ lộ.

 

Năm 2013, Nguyễn Đức Huy (SN 1984), tốt nghiệp thạc sĩ sinh học thực vật, Đại học Khoa học tự nhiên TP Chí Minh và quyết định trở về quê hương lập nghiệp. Sau một năm làm việc nhà nước, được tiếp xúc với những “đối tác” có nền nông nghiệp phát triển, anh nhận ra, nền nông nghiệp Đà Lạt đang là cơ hội để những người trẻ dấn thân và anh quyết rẽ sang hướng mới. Con đường khởi nghiệp cũng lắm chông gai, qua bao lần thất bại vì sản xuất phụ thuộc quá lớn vào điều kiện tự nhiên, anh huy động vốn đầu tư đồng bộ các thiết bị sản xuất, nhưng kết quả vẫn chưa theo ý muốn. Phân tích, nhận diện các “lỗi” trong quy trình sản xuất, Huy quyết định viết phần mềm điều khiển riêng cho khu vườn của mình, có kết nối với smartphone, máy tính, công cụ “đọc, hiểu” diễn biến sinh thái thực tế trong vườn, sau đó khuyến cáo chủ farm đưa ra các “lệnh” xử lý chuẩn xác. Hiện “gia tài” của Huy là “ba năm dữ liệu”, bảy điểm sản xuất và liên tục được cập nhật theo thời gian thực. Giai đoạn đầu thì điều khiển từ xa. Giờ thì hệ thống có khả năng tự đọc và tự ra quyết định chính xác. “Hệ thống IoT chỉ là một phần, quan trọng nhất hiện giờ của mình là máy tự ra quyết định, dựa trên kho dữ liệu về thời tiết, độ ẩm, nhiệt độ, sinh trưởng của cây... Từ đó, phần mềm sẽ đánh giá, so sánh với dữ liệu hiện có để đưa ra quyết định. Đặc biệt, hệ thống dựa trên dữ liệu để đưa ra dự đoán sự xuất hiện sâu bệnh và có thể phòng bệnh ngay từ đầu”, Huy thổ lộ.

 

Trưa, trên tấm nhựa đỡ các luống cà chua, những giọt nước bắt đầu lăn về phía cuối vườn. Hệ thống đang “hiểu” trạng thái cây trồng và tự vận hành. Nhấc một đường ống nhỏ ra khỏi gốc cà chua, những giọt nước đang nhiễu xuống... “Không cần có mặt ở vườn, chỉ cần nhìn trên smartphone có thể thấy tình trạng cây trồng. Hệ thống được phân quyền theo cấp, gồm chủ farm, nhà đầu tư, công nhân... mỗi vai trò được quyền điều khiển, xem thông tin gì. Giờ mình trở thành nông dân lười biếng...”, Huy chia sẻ. 

 

Tình cờ, tại quán cà phê Green Box, trên đường Xô Viết Nghệ Tĩnh, Phường 7, TP Đà Lạt, một không gian cà phê lãng mạn, được “bao bọc” bởi những vườn rau công nghệ cao, chúng tôi gặp ông Trần Huy Đường, chủ nhân của quán và Langbiang Farm rộng gần 30 ha. Ông Đường từng công tác trong ngành thông tin, sớm tiếp xúc với nền công nghệ tiên tiến. Nhận biết dư địa phát triển nông nghiệp công nghệ cao, ông đã nghỉ ngang và về với nghiệp nông phố núi. “Thực ra, trạm quan trắc khí tượng, điều khiển nước tưới, phân bón, dinh dưỡng, độ ẩm… chúng tôi làm hàng chục năm nay rồi, nhưng khoảng 2.0 thôi, bởi phải cần điều khiển tại vườn. Giờ thì khác, chúng tôi đang tiếp cận nông nghiệp 4.0, việc “thăm” vườn không còn lo về khoảng cách địa lý, mọi thông số quan trọng đều hiển thị trên điện thoại và mình chỉ việc bấm “lệnh” theo điều kiện thực tế cây trồng tại vườn”, ông Đường cho biết. 

 

Ông Đường được xem là một trong những người tiên phong ở Việt Nam canh tác khí canh trên cây rau trên quy mô nông trại. Hiện vườn rau khí canh trồng trong nhà kính của Langbiang Farm có hơn 10 loại rau, hàng tuần đều có sản phẩm thu hoạch cuốn chiếu. Ban đầu ông cũng gặp không ít trở ngại với kiểu canh tác mới này, bởi rau khí canh cần độ chuẩn về cung cấp dinh dưỡng dạng hơi nước, chỉ cần sai lệch thời gian chút ít, lứa rau sẽ hỏng. “Giờ thì không lo nữa, mình có thể hẹn giờ tưới theo đúng tần suất, có sự cố phần mềm được cài trên điện thoại sẽ báo để có phương án xử lý. Cái hay của phần mềm, mỗi lần hoạt động, dữ liệu được ghi lại để phân tích, đưa ra khuyến cáo cho những lần sau”, ông Đường thổ lộ.

 

Giờ đây, những nhà nông như ông Đường, anh Huy và hàng chục chủ trang trại, nhà nông khác tại Đà Lạt đã ứng dụng IoT trong sản xuất, có thể yên tâm ngồi cà phê giao dịch khách hàng, xuất ngoại tìm kiếm đối tác, mở rộng thị trường và mở smartphone để nắm thông tin của trang trại, từ đó đưa ra quyết định và truyền thông điệp đến các thiết bị của trang trại ngay trên điện thoại vào bất cứ lúc nào, tại bất cứ nơi đâu có kết nối internet. Nói đơn giản, đó là giải pháp giúp người nông dân, dù ở nơi đâu cũng có thể thấu hiểu cây trồng để từ đó, đáp ứng ngay nhu cầu phát sinh. Và họ được ví là những nhà nông nhàn nhã, “lười biếng” là vậy.

 

 

Theo TS Phạm S, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng: “Nông nghiệp thông minh là nông nghiệp mà trong suốt quá trình sản xuất ứng dụng các công nghệ tiên tiến, hiện đại; sử dụng các thiết bị thông minh được kết nối mạng bên trong và bên ngoài của trang trại/doanh nghiệp, dựa trên nền tảng công nghệ thông tin để quản lý nông nghiệp an toàn thực phẩm, hiệu quả và bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu và hội nhập quốc tế”. Hiện nhiều trang trại tại Lâm Đồng đã thiết kế đồng bộ, bảo đảm yêu cầu kỹ thuật, như quạt, rèm vách, cắt nắng, bơm tưới, châm dinh dưỡng, điều chỉnh EC và pH; hệ thống camera ghi hình ảnh cây trồng, giám sát quy trình chăm sóc, phát triển của cây; hệ thống tự động phân tích dữ liệu môi trường, đưa ra cảnh báo, quy trình cho cây trồng phát triển, nâng cao năng suất và lệnh điều khiển...

 

Toàn tỉnh Lâm Đồng hiện có tám nông hộ được hỗ trợ kinh phí, thiết lập hệ thống, công nghệ điều khiển tưới tự động thông minh; chưa tính hàng chục doanh nghiệp, trang trại tự đầu tư, áp dụng. Kết quả thực tế cho thấy, việc ứng dụng công nghệ tưới nước chính xác giúp nhà nông tiết kiệm lượng nước từ 30-50% so với canh tác thông thường, từ đó giảm tiêu thụ năng lượng với tỉ lệ tương ứng trong việc vận hành hệ thống tưới, giải phóng toàn bộ công lao động vận hành hệ thống tưới thủ công, giảm chi phí phân bón. “Khoa học - công nghệ đã giúp nhà nông xứ rau, hoa Ðà Lạt và vùng phụ cận làm nông nhàn nhã hơn xứ khác; giảm chi phí lao động trực tiếp rất nhiều” - Nguyễn Minh Trường, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Lâm Ðồng cho biết.
 

Giờ đây, việc quản trị vườn, trang trại đều có thể “gói gọn” trên thiết bị di động của người nông dân, chủ farm. Theo Giám đốc HTX Thủy canh Việt Nguyễn Đức Huy: “Khâu tưới, châm dinh dưỡng… không còn phụ thuộc vào con người nữa, máy lập trình tưới chính xác, đủ và đúng. Sau khi áp dụng, năng suất mỗi năm tăng khoảng 10%. Cái quan trọng bây giờ là chuyển giao, nhân rộng trong thành viên hợp tác xã để có chất lượng sản phẩm đồng đều”.

 

Ông Bùi Ngọc Cung, với thâm niên hơn 30 năm bám nghề nông trên vùng rau Đơn Dương, Lâm Đồng, giờ cảm thấy nhàn nhã khi ứng dụng IoT trên trang trại khoảng 2 ha của mình. Đôi lúc ông cảm thấy hụt hẫng vì chưa bắt nhịp với ứng dụng mới trong sản xuất. Ông kể: “Cách đây hơn hai năm, mình được tỉnh cho “xuất ngoại” học tập kinh nghiệm làm nông nghiệp. Sau những chuyến đi ấy, mình bị ám ảnh hình ảnh nền nông nghiệp thông minh và quyết định mạnh dạn đầu tư để thay đổi”. Và hiệu quả kinh tế đã rõ, giờ các loại rau, củ của trang trại đã vào các hệ thống siêu thị, chuỗi cửa hàng rau sạch trong nước, doanh thu hàng tỷ đồng mỗi năm. 

 

Sự nhàn nhã đã giúp Nguyễn Đức Huy có điều kiện qua những nông trại nổi tiếng ở châu Âu, tìm hiểu cách làm nông ròng rã vài tháng. Ông chủ trang trại Langbiang Trần Huy Đường cũng vậy, dành thời gian rỗi để tham quan, tiếp cận khoa học - công nghệ tiên tiến của nhiều nước, đón những đoàn thực tập sinh đến tìm hiểu quy trình sản xuất nông nghiệp công nghệ cao. Hiện, Langbiang Farm đang triển khai phần mềm về quản lý trang trại, từ lập kế hoạch sản xuất, theo dõi cây trồng, đo sự hài lòng của khách hàng, truy xuất nguồn gốc. “Chúng tôi phân cấp để mỗi đối tượng có thể truy cập, biết được thông tin. Như với công nhân, sau một ngày lao động, họ có thể bấm nút để thấy mình làm được những việc gì và lương bao nhiêu; với khách hàng, họ cần gì… Đó là sự tương tác, nhưng cái cuối cùng là hiệu quả”, ông Đường chia sẻ.

 

Hiện Lâm Đồng có hơn 52 nghìn ha nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, chiếm 20% diện tích đất nông nghiệp; nông nghiệp công nghệ cao chiếm 30% giá trị sản xuất ngành nông nghiệp. Những kết quả đó, có sự đóng góp không nhỏ từ những giải pháp công nghệ thông minh trong nông nghiệp. “Nông nghiệp thông minh phải là trên cơ sở nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Đây là vấn đề cốt lõi, mà Lâm Đồng rất có lợi thế, để từ đó có cách tiếp cận nhanh, song không nóng vội chạy theo phong trào; quá trình tiếp cận theo phương châm “đi ngay, đi nhanh và đi chính xác”; lựa chọn cây trồng, vật nuôi có lợi thế so sánh, công nghệ ứng dụng phù hợp và mục tiêu sản xuất, kinh doanh là chính”, TS Phạm S nói.

 

Trong buổi làm việc với lãnh đạo tỉnh Lâm Đồng mới đây, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường, cho rằng: “Lâm Đồng rất chú ý lựa chọn những đơn vị có công nghệ tốt, phù hợp với hướng phát triển nông nghiệp của địa phương. Đặc biệt, người dân đã tham gia, làm chủ trong lĩnh vực nghiên cứu, ứng dụng khoa học - công nghệ. Và đây là nơi có nhiều nông dân tỷ phú nhất cả nước”.

 

Trên chuyến xe trở về cùng Giám đốc HTX Thủy canh Việt, những ca khúc trữ tình về Đà Lạt thẳm sâu trong chiều phố núi. Trên màn hình smartphone cố định trên xe, những thông số thực tế từ trang trại của gia đình anh đang hiển thị màu xanh...

 
(Báo Lâm Đồng Online)